روش تدریس موسیقی کودک

این مقاله به نوعی روش تدریس محسوب نمی شود بلکن همانطور که مستحضر هستید مبحث آموزش کودک و به طور تخصصی تر آموزش موسیقی کودک مطلبی نیست که در چند سطر و پاراگراف گنجانده شود و نیاز به تحقیقات و تجربیات بسیار در سطوح مختلف دارد و بنده قصد دارم تا بخشی از تجربیات خودم و دوستانم را در زمینه تدریس موسیقی کودک را به طور مختصر و مفید شرح بدم تا شاید بتواند برای دیگر دوستان مفید واقع گردد.

بنده کوچک تر از آنم که بخواهم در خصوص خودم یا سابقه هنری خویش مطلبی ارائه کنم اما از آنجا که دست روزگار قلم من را نیز به سمت دنیای کودکان کشاند، مجال این را به من داد تا در خصوص دنیای بزرگ آموزش موسیقی کودک مطالبی را ارائه نمایم و با برداشتن قدمهای محتاطانه در ارائه و توسعه این مهم، شنوای نظرات و انتقادات بزرگان و اساتید فن در ایران و جهان باشم.

بنده همچون خیلی از دوستداران موسیقی، کار با ساز را به صورت گوشی و خود آموز در سن پایین آغاز کردم و پس از گذشت زمان و علاقه بسیار و کمک گرفتن از دوستان هم سن و سال با تئوری و موسیقی آکادمیک آشنا شدم و از سال 1378 به طور جدی درگیر موسیقی و سپس در همین زمینه ادامه تحصیل داده و اکنون در خدمت جامعه موسیقی در زمینه موسیقی کودک و موسیقی درمانی هستم. از سال 1380 وارد دنیای معلولین ذهنی شدم و تا امروز و قطعا تا آینده در این فضا باقی خواهم ماند و تلاش خود را برای پیشرفت این عزیزان افزایش خواهم داد. در ادامه وارد دنیای روانشناسی شدم و در گرایش بالینی ادامه تحصیل و با پایان نامه ای با عنوان "تاثیر موسیقی درمانی بر اضطراب اجتماعی نوجوان معلول ذهنی" دوره ارشد را به اتمام رسانده و مجدد به اصل موسیقی در خودم بازگشتم و تلفیقی از این دو را جهت پیشرفت جامعه در زمینه موسیقی بکار گرفتم.

قطعا در حوزه موسیقی کودک ایران با مربیان کم تجربه ای روبرو هستیم که ایشان نیز با گذشت زمان و ادامه کار به توانایی های ویژه ای خواهند رسید ولی در حال حاضر بیشتر کلاس های آموزش موسیقی کودک دارای مربیان جوان و جویای نام می باشند که شاید سطح علمی ایشان در زمینه موسیقی در درجه بالایی نبوده و یا تجربه لازم را در زمینه موسیقی کودک را ندارند و همین موضوع یکی از موارد نگران کننده برای خانواده ها و خصوصا آینده موسیقی کودکان خواهد بود.

روش های سنتی در این زمینه و یا روش های غیر اصولی جا افتاده در بین مربیان محترم نیز یکی دیگر از همین دقدقه ها در میان اساتید اهل فن می باشد که در آینده قرار است هنرجو تعلیم دیده از این کلاس ها را به طور تخصصی آموزش دهند. اما این موضوع جای نگرانی نداره و فقط کمی انعطاف و درایت از سمت مربی محترم را لازم دارد که خود را بروز رسانی کند و همچنین از هوش خود استفاده کرده و خلاقیت در کار خود به خرج دهد تا موجب عدم نتیجه گیری مناسب به دلیل روش های اشتباه نشود.

موسیقی کودک

سبکی از موسیقی است که با استفاده از سازهای خاص و ملودی های ساده و گاهن فولکلور و محلی و به طور عامیانه تر ترانه های لالایی مادرانه و مهد کودکی، کودکان تا نوجوان را در بر می گیرد. هدف اصلی از ساخت موسیقی برای کودکان، تفریح و آموزشی است که در تعلیم و تربیت کودک برای: رفتار، آگاه‌سازی، یادگیری، مهارت‌ها، بازی‌ها، رقص و آشنایی با فرهنگ بومی نقش مهمی ایفا می‌کند. نقطه تمایز اینجاست که آموزش موسیقی به کودکان نه با درس های موسیقی بلکه با بازی ­ها آغاز می شود.

یکی از بزرگترین مزایایی که استفاده از موسیقی برای کودکان به همراه می آورد تقویت اعتماد به نفس در آنهاست. وقتی کودک قادر به نواختن یک ساز باشد و بتواند در خلال نواختن شعر کوتاهی را نیز بخواند احساس غروب خاصی کرده در نتیجه به خود و توانایی هایش ایمان پیدا خواهد کرد. این اتفاق اعتماد به نفس خوبی را در او خواهد پروراند. علاوه بر این نواختن یک آلت موسیقی حس جسارت و شجاعت را در کودک پرورش خواهد داد چون مطمئنا مواقعی پیش خواهد آمد که او در مقابل شما و یا دوستان و اقوام به هنرنمایی بپردازد و در نتیجه چنین کودکی هرگز تبدیل به یک فرد کم رو نخواهد شد.

موسیقی دقیقا روی سرعت یادگیری تان تاثیر می گذارد. اگر بتوانید در سنین کودکی فرزندتان را با موسیقی آشنا کنید روی سرعت یادگیری او تاثیر عمیقی گذاشته اید. موسیقی قدرت حل مسئله کودکان را بالا می برد چون او در خلال نواختن و تمرین موسیقی قوه تفکر خود را به کار می اندازد و از طریق تمرکز و تفکر به تمرین می پردازد. درنتیجه تفکر فرزند شما می آموزد که در هر کاری از قوه عقل و منطق خود استفاده کند.

سن مناسب برای شروع موسیقی

بر اساس تحقق سن مناسب برای شروع موسیقی 2 سال تا 3/5 سال بوده و سن شروع نواختن سازهای ابتدایی از 3/5 سال تا 5 سال و سن شروع نواختن سازهای جدی از 5 سال به بالا می باشد. کلاسهای گروه سنی 2 تا 3/5 سال معمولاً فقط جنبه آشنایی با موسیقی دارد و جنبه آموزشی ندارد. حتی بسیاری از دانشمندان معتقدند که آشنایی کودک با موسیقی از دوران بارداری مادر نیز می تواند آغاز گردد و در دوران بارداری به مادران توسیه می شود که به موسیقی کلاسیک، آرام، فولکلور و مفهومی گوش دهند. این کار به آرامش کودک درون رحم نیز کمک خواهد کرد

دوره ی موسيقی كودک

برای آشنایی کودکان زير ٦ تا ٧ سال با موسیقی طراحی گردیده كه در اين دوره سنی کودک آمادگی شروع يك ساز مستقل را ندارند و با گذراندن این دوره مهارت و آمادگي لازم برای یادگیری ساز را پيدا خواهند كرد.آموزش خشک یا آکادمیک موسیقی به کودکان عملا نتیجه ای جز زدگی از موسیقی برای آنها نخواهد داشت و در این زمینه آهنگسازان و دانشمندان بزرگی برای ترویج این فرهنگ تلاش کرده و سبک هایی از خود بجا گذاشته اند. روشهای آموزش موسیقی کودک، روشهای بسیار دقیق و کارآمدی هستند که توسط متخصصین این فن و جهت برآورده ساختن همه جانبه ی نیازهای کودکان در زمینه ی آموزش موسیقی طراحی شده است و کودکان در این دوره مقدماتی  بازی های موسیقایی و کارهای گروهی انجام می دهند که پیش نیاز برای نواختن ساز را فرا می سازد. 

روانشناسی در موسیقی کودک

موسیقی باعث افزایش ضریب هوشی شده و همچنین خلاقیت را بالا می برد و به دلیل عملکرد همزمان دو نیمکره چپ و راست مغز، مهارتهای حرکتی را نیز تقویت می کند. امروزه موسیقی برای اختلالات حرکتی، پرخاشگری، بیش فعالی، افسردگی و ... به عنوان درمان و یا مکمل درمانی بکار گرفته می شود. موسیقی و بازی از مواردی هستند که در درمان بعضی از اختلالات روحی و روانی کودکان موثر می باشد. موسیقی درمانی در کودکان باعث تغییر در خلق و خو می‌ گردد و زمینه بهبود رفتارهای فردی، اجتماعی، اعتماد به نفس، درمان لکنت زبان و افزایش هوش آنان خواهد شد. امروزه با همکاری پزشکان، روانشناسان کودک و مربیان موسیقی در درمان بیماری‌هایی همچون اوتیسم، بی‌ قراری و بیش فعالی از موسیقی درمانی به عنوان یکی از راه‌های موثر برای درمان استفاده می‌شود. بر این اساس از موسیقی‌هایی که در مهد کودک‌ها اجرا یا پخش می‌شود برای نشان دادن و تحریک موفقیت، حس کامیابی و پیروزی در کودکان طراحی می‌شود.

سوزوکی می گوید: به خاطر کودکانمان به ما اجازه دهید از زمانی که در گهواره هستند به آن‌ها موسیقی آموزش دهیم تا در آینده ذهنی اصیل، احساس بالایی از ارزش‌ها و توانایی‌هایی درخشان داشته باشند.

تاریخچه آموزش موسیقی کودک در ایران و جهان

در جهان متد ها و رشهای بسیاری در خصوص موسیقی کودک وجود دارد که توسط دانشمندان و یا موسیقیدانان بزرگی طراحی و پیاده سازی گردیده و بازده مناسبی نیز داشته اند. از معروف ترین نمونه ها در این زمینه می توان به متد های مونته سوری، امیل جکوز دالکروز، اُرف، سوزوکی و زولتان کدای اشاره نمود که هر یک از این روشها دارای ویژگی های منحصر به فردی در آموزش موسیقی به کودک می باشند.

ابتدای قرن بیستم آغاز جدی آموزش موسیقی به کودکان به شمار میرود و رفته رفته نظریه‌ها و روش‌های مختلفی در این زمینه مطرح شد که هریک با دیگری متفاوت بود و هرکدام روی یک بخش از موسیقی تاکید می‌کردند. از مهمترين ابتكارات كارل ارف، استفاده از ساز بلز، كه از بخش كوبه ای اركستر سمفونیک وام گرفته شده و فلوت ريكودر، ساز منسوخ شده ی دوره باروک به عنوان دو ساز ساده شده برای كودكان است. گاه در کنار این دو ساز بلز و فلوت ریکوردر، ساز طبلک هم برای درک ریتمیک کودکان آموزش داده می شود. نواختن اين سازها چنان با دوره ی موسيقی كودک اجين شده كه بعضا اين دوره را "ارف" مي نامند و به طور کل امروزه در ایران به تمام کلاسهای موسیقی کودک (حتی کلاسهایی که از سیستم ارف هم تبعیت نمی کند) ارف می گویند. دركل بايد گفت اين روش ها چنان متنوع و دارای تعاريف كلی هستند كه هر كسي ميتواند روش تدريس خود را به يكی از اين متد ها منسوب كند. تفاوت عمده در متد ارف تاکید در آموزش گروهی و نسبت به متد های دیگر می باشد و شما می توانید با تحقیق در مورد این متد ها اطلاعات بیشتری بدست بیاورید. همچنین در ایران نیز اساتیدی به نامی در ای زمینه فعالیت داشته و سعی در پیشرفت آن کرده اند اما نام و آوازه ایشان از ایران خارج نشده. بنابر این متد های ایشان به نوعی تجربه و تکنیک شخصی محسوب گردیده و شما می توانید در مورد آنها به تحقیق کنید و با به کار گیری تجربیات ایشان سعی در بهبود عملکرد خویش در موسیقی کودک کنید.

کودکانی که به صورت گروهی به تمرین موسیقی می پردازند مهارت های اجتماعی بالایی را دارا هستند. کودکان در خلال گروه موسیقی یاد می گیرند که با یکدیگر همکاری و مشارکت داشته باشند و مهم تر از همه در هماهنگی کامل با یکدیگر باشند چون در غیر این صورت نمی توانند کار عالی را ارائه دهند. علاوه بر این کودک به صورت غیر مستقیم می آموزد که وقتی قطعه ای با مشارکت گروه نواخته می شود بسیار زیباتر از قطعه ای است که توسط او به صورت مجزا نواخته می شود. این درس بزرگ او را بیشتر به جامعه و افراد پیرامونش انس و پیوند می دهد. برهمین اصل مهارت دوست یابی در کودک شکل گرفته و او را قادر به ایجاد ارتباطات اجتماعی مفید و سازنده می سازد.

استفاده از ابزار کمک آموزشی

خیلی از کودکان پس از دوره های معروف رایج موسیقی کودک  به دلیل بعضی روش های اشتباه در کشور عزیزمون دچار مشکلات ساختاری در موسیقی میشوند. نکته مهم دیگر استفاده از ابزار کمک آموزشی در امر آموزش کودک می باشد که بنا به نوع آموزش ابزارهای مختلفی برای کودکان طراحی گردیده. ازکتاب و بازی های گروهی و فلش کارت گرفته تا انیمیشن و بازی های رایانه ای و غیره

از نمونه ابزار های کمک آموزشی در موسیقی کودک استفاده از ساز های ساده طراحی شده برای دروه های ارف می باشد. چوبک، سنج، زنگوله، طبلک، بلز و ریکوردر و غیره نمونه هایی از ساز های ساده برای آشنایی کودک با موسیقی می باشد که هم از نظر تدریس بسیار ساده و هم از نظر جذابیت برای کودکان مفید می باشد.

موضوع دیگر بحث استفاده از سه ابزار کمک آموزشی رایج در موسیقی کودک می باشد که می تواند هنرجو خردسال را در آینده به گمراهی بکشاند و آن استفاده از استیکر یا برچسب، حروف لاتین و رنگ به جای نام نت ها است. این موضوع در خیلی از متد های آموزشی در جهان وجود دارد و شما می توانید با یک جستجوی ساده در اینترنت نمونه هایی از قطعات و کتاب های خارجی را با این سیستم طراحی شده اند را مشاهده بفرمایید.

حروف لاتین به جای نام نت ها

اسامی هفت گانه رایج نت ها ابتکار کشیش و موسیقیدان ایتالیایی است که در قرن یازدهم میلادی بر اساس سیلاب های آغازین هفت سرود مذهبی به عنوان اسم برای نت ها انتخاب گردیده که به صورت زیر و از نت ( دو ) آغاز میشود.

Do Re Mi Fa Sol La Si

اين روش نامگذاري در كشورهاي ايتاليا، فرانسه، اسپانيا و بيشتر كشورهاي آمريكاي لاتين، روسيه، ايران و بسياري ديگر از كشورها استفاده ميشود. به موازات اين روش نامگذاری، روش ديگری وجود دارد كه از حروف الفبای لاتين برای نام گذاری نتها استفاده می كند، كه اين روش در كشور های آلمان، انگلستان و مستعمرات سابقش و همینطور در آمريكا بسیار رایج است که به صورت زیر و از نت ( لا ) آغاز میشود.

A B C D E F G

که تطبیق این دو نام گذاری به شرح زیر میشود.

Do Re Mi Fa Sol La Si
C D E F G A B

و نکته مهم در این خصوص برای کودکی فارسی زبانی که هنوز به نگارش و مفهوم حروف لاتین - انگلیسی مسلط نیست در آینده نچندان دور بسیار دچار مشکل خواهد شد. امروزه با وجود پیشرفت یادگیری در مهد کودک ها و پیش دبستانی و مدارس دو زبانه کودک در هنگام ورود به مبحث زبان انگلیسی با این تناقض روبرو میشود که این شکل ( A ) را به جای ( اِی ) لا میخواند و یا به دلیل تشایه تلفظ شکل ( B ) به جای بی، ( سی )  می خواند و قطعا به دلیل تکرار فراوان در دوره آموزشی پیشین خود بر اسم آنها تاکید دارد. به این ترتیب اِی میشود لا، بی میشود سی، سی میشود دو، دی میشود رِ و الی آخر ....

شاید این موضوع و استفاده از شکل و نام مستعار لاتین در موسیقی بزرگسال باعث راحتی در نوشتار و رساندن منظور و امری بدیهی محثوب شود ولی در کودک خردسال که درکی از مفهوم حروف ندارد لزومی بر جایگزینی حروف به جای نام نت ها نیست.

با تناقض انتخاب شکل لاتین با نام اصلی نت و شکل لاتین به چه باید کرد

با احترام به کلیه اساتید بنده پیشنهاد میکنم که به حروف نوشته شده بر روی تیغه ها و یا برچسب کیبورد تاکید نکنید و بگذارید تا هنرجو از آن به عنوان نوعی تقلب استفاده کرده و شما از نام اصلی نت ها برای کلید ها استفاده نمایید و تا حد امکان از حروف لاتین برای یادگیری نام نت ها و یا مکان نت بر روی ساز استفاده نکنید و سعی شود تا چشم هنرجو به خواندن و سیستم نگارش نت نویسی عادت داشته باشد. با این حال در صورت لزوم و استفاده از کارکترهای لاتین سعی شود تا در آغاز یادگیری به حروف لاتین اشاره ای نشود و بعد از گذت مدتی به طور کمی مختصر برای هنرجو توضیح داده شود و حروف لاتین را با همان نام حقیقی لاتین برای تیغه یا کلید یا نت استفاده کنید و درهمان لحظه نام اصلی نت کلید یا تیغه اشاره کنید. البته اگر دقت نموده باشید کمپانی های مختلف سیاست های مختلفی در تولید ساز دارند و به عنوان نمونه بر روی کلیدهای هیچ پیانویی نت لاتین نوشته نشده و معمولا حک تک حرف لاتین بر روی ساز های بادی نشانه گام آن ساز می باشد و یا فقط در بعضی از بلز و زالوفون ها ما شاهد حک شدن نام لاتین بر روی تیغه های ساز هستیم که دقیقا یکی از ساز های پایه در دوره موسیقی کودک به شمار می آید.

رنگ آمیزی به عنوان ابزار کمک آموزشی

در تمام دنیا از رنگها به عنوان یک ابزار کمک آموزشی جذاب برای تدریس موسیقی کودکان استفاده می گردد. اما اشتباه رایج و مجدد برخی از دوستان در ربط دادن مستقیم رنگ خاص به نام یک نت خاص می باشد. چه بسا در این مورد ساز هایی داریم که برای هر نت رنگ خاص جداگانه ای در نظر گرفته شده. به طور مثال در یک بلز دو اکتاو ما با 15 رنگ متفاوت روبرو هستیم و باید از هنرجو انتظار داشت که بعد از فراگیری بلز دو اکتاو قطعا باید با یک جعبه مدادرنگی 88 کلید با نام پیانو یا ماریمبا درگیر شود. ولی مربیان محترمی داریم که جدای نام نت از هنرجو رنگ منتسب به آن را نیز خواستار می باشند. در صورتی که رنگ ها فقط نوعی ابزار تقلب برای یافتن سریع تیغه صحیح و نیز به خاطر جذاب کردن ساز برای کودک می باشند و در صورت استفاده تخصصی از ساز بلز شاهد محصولاتی تک رنگ و با وسعت صوتی زیاد هستیم که قطعا هنرجوی وابسته به رنگ امکان استفاده آسان از آن را ندارد. همچنین وجود کمپانی های مختلف و تنوع محصول در این زمینه باعث اعمال سلیقه های مختلف رنگ آمیزی تیغه ها گردیده ما اکنون در بازار شاهد چندیدن مدل برگرفته از ساختمان ساز بلز هستیم. به عنوان معرفی در سطح پیشرفته برای هنرجو و نوازنده ای که با بلز آغاز میکند در زیر نمونه ای از اجرای زیبای یک هنرمند ژاپنی با ساز ماریمبا را مشاهده بفرمایید. این یعنی بلز رنگی و کوچک ما پایان دوره موسیقی برای خانواده این سبک ساز نخواهد بود.

بنده شخصا در برخی محافل و برخورد با اساتید محترمی باید مجاب میشدم که مثلا رنگ نت سل ( زرد ) می باشد و بنده نیز باید این را به زور ایشان پذیرا باشم چرا که از دیدگاه ایشان: " این موضوع رو همه میدونن " و در صورتی که این قانون نانوشته از طرف دوستان فقط بحث سلیقه و سفارشی بودن یک محصول از طرف کمپانی محترم میباشد و با جستجوی ساده در اینترنت شما نمونه های مختلفی از رنگ آمیزی را توسط کمپانی های مختلف در سطح جهان پیدا خواهید نمود. نمونه دیگر این موضوع بحث دو کودک هنرمند میباشد که به دلیل استفاده از ساز های مختلف، عقاید و دیدگاه و باور مختلفی نسبت به هم داشته و بعضا در استفاده از ساز هم دیگر تسلط نداشته و کلا آن را بیگانه می دانند.

نکته بعدی انتخاب ترتیب رنگها برای ساز های رایج در وطن عزیز میباشد که در بعضی از ساز ها اصول یا الگوی خاصی رعایت نشده و فقط بحث اعمال سلیقه تولیدی یا سفارش دهنده می باشد. همانطور که تاکنون مشاهده فرمودین بنده از سیستم رنگ آمیزی رنگین کمانی در کتاب ها و متد ها استفاده می کنم ولی این دلیل بر قانون یکسانی برای عموم نمیشه. به همین جهت کتاب هایی که بنده تالیف نمودم و اکثرا به صورت سیاه و سفید به چاپ رسیده

به عنوان راهکار استفاده صحیح از این ابزار نیز پیشنهاد میکنم که تاکیدی بر رنگ ها در آموزش نداشته باشید و در صدا کردن نت ها و انتخاب تیغه ها از نام اصلی نت ها استفاده کنید و به جای استفاده از نام رنگ با دست یا مضراب به تیغه ها اشاره کنید. در صورتی که احساس می کنید هنرجوی شما به طور کامل بر ساز خود مسلط شده می توانید از نام رنگ ها نیز برای سرگرمی و بالا رفتن هوش ایشان استفاده نمایید. توجه داشته باشید که هنرجوی شما در طی یک دوره آموزش موسیقی قرار دارد و نه در دوره آموزشی یادگیری نام رنگ ها و این موضوع نباید تداخلی در آموزش موسیقی کودک کند. حتی به تمرین های رنگ آمیزی وابسته به نتها داخل کتاب نیز به دید سرگرمی نگاه کرده و در صورت لزوم می توانید رنگ دلخواه خود را برای هر نت به هنرجو معرفی نمایید و اجباری در رنگ آمیزی بر اساس پیشنهاد درج شده بنده در کتاب ها نیست.

در صورتی که احساس می کنید مطالب برای درک هنرجوی شما دشوار و باعث سردرگمی گردیده و احتمال زدگی و یکنواختی برای هنرجو دارد می توانید از رنگ آمیزی پرچم در نت های پرچم  دار و رنگ آمیزی دور نت گرد نیز به عنوان کمک آموزشی در یادگیری استفاده کنید. ترجیحا نت های سیاه و سفید را به طور کامل رنگ آمیزی نکنید تا هنرجو دچار خطای دیداری در ارزش زمانی آنها نشود.

شایان ذکر است که بنده در همین زمینه و استفاده از رنگ به جای نت برای موارد خاصی از هنرجویان متد آموزشی ارائه نمودم که این کتاب با نام "My First Piano" به معنی (اولین پیانوی من) هم اکنون در سراسر جهان دارای مخاطب خاص خود بوده و جهت خرید در سایت آمازون می توانید آن را جستجو کنید. البته این مقاله جای توضیح در خصوص آن متد نیست ولی جا داره تا شما را به همین موضوع آگاه کنم که این کتاب ویژه شروع زود هنگام کودک در سن 2 سال به بالا و به دلیل داشتن هوش ویژه در بعضی کودکان می باشد و هنرجو پس از اتمام آن دوره موظف به بازگشت به سیستم نت نویسی اصولی می باشد. همچنین جهت هنرجویانی که حافظه کند تری نیز داشته و طول دوره آموزش ایشان بیشتر از حد معمول می باشد و هدف اصلی متد جهت آشتی دادن هنرجو با موسیقی به دلیل زدگی از مفاهیم تئوری و پیش آشنایی با دنیای موسیقی خارج از درگیری با مفاهیم تئوری می باشد. این کتاب از سیستمی با نام "رنگین کمان اصوات" که توسط خودم معرفی گردیده و مقاله آن نیز در سایت بنده موجود می باشد تبعیت میکند.

چارت رنگ ها به شرح زیر می باشد که معمولا در هنگام چاپ رنگ "نیلی" در نت "لا" مایل به بنفش و رنگ "بنفش" در نت "سی" مایل به صورتی می شود.

Do Re Mi Fa Sol La Si
             
قرمز نارنجی زرد سبز آبی نیلی بنفش

استیکر های کمک آموزشی

نمونه ی دیگری از ابزار های کمک آموزشی است که می توان آنها را بر روی کلید ها و یا تیغه های ساز چسباند و در درک و یادگیری سرع تر هنرجو کمک کرد. امروزه استیکر های چاپی توسط تولیدی ها وجود دارد که دارای کیفت مناسب و شامل چنیدن آپشن از قبیل رنگ و شکل حیوانات و یا نتویسی شده می باشند. در گذشته اساتید محترم با ماژیک یا چسب و کاغذ بر روی ساز علامت گذاری میکردند و این موضوع در اموزش پیانو، گیتار و ویلون بسیار رایج بود. باید توجه داشته باشید همانگونه که برای بزرگسال تا زمان محدودی از استیکر استفاده میشد، برای کودک هم قطعا همین طور میباشد و باید در زمان مناسب و طبق تشخیص مربی استیکر از روی ساز حذف شود. البته در بعضی مدل های بلز حروف لاتین بر روی ساز حک شده و امکان حذف آن وجود ندارد و در مورد چیزی نمیتوان گفت چرا که امکانات ما در میهن عزیز در مورد تهیه ساز محدود میباشد و البته با جستجوی بازار و حوصله بیشتر می توان نتیجه های دیگری را نیز دریافت کرد.

هر چند که استفاده از استیکرها، رنگ آمیزی و حروف لاتین در سرعت بخشیدن به آموزش موسیقی کودک کمک بسیاری به هنرجو میکند ولی ممکن است در آینده و در برخورد با اساتید و یا هنرمند دیگر ایشان را دچار مشکل نماید. بنابراین سعی کنید تا در آموزش وابستگی کمتری به ابزار کمک آموزشی داشته باشید.

داستان سرایی

از دیگر نمونه های روش آموزشی اشتباه و جا افتاده در بین بعضی از مربیان محترم، استفاده از داستان سرایی های نامربوط و پیچیده به جای نام نت ها و جایگاه آنها در خطوط حامل می باشد که نه تنها هنرجو را به بیراهه می کشاند بلکه حافظه ایشان را در حفظ کردن مطالب نادرست و نامربوط نیز مشغول کرده و از اصل موضوع و یادگیری مستقیم و روان  نام نت ها در موسیقی دور میکند. 

به طوری که بعضی از اسامی و اشعار کاملا بی مربوط بوده و حتی نسبت مناسبی با نام نت ندارد. دسته هی مورچه ها به جای نت های سیاه و آقای سیبیل به جای "سکوت سیاه" یا شکم گنده به جای نت سی، دماغ دراز به جای نت فا که معلومه برخی از این اسامی بر اساس شکل ظاهری حروف لاتین منتسب به نت ها انتخاب شده و هیچ ربطی به شکل نت ندارد. به طور معمول شناخت و آشنایی با سیستم نت نویسی خود مساله ای دشوار است پس با مثال ها و شاخ برگ اضافی دادن، موضوع را پیچیده تر نکنیم.

به غیر از موارد فوق موارد بسیاری همچون داستان سرایی، ماشین بازی روی خطوط حامل، بازی با فلش کارت ها و یا ساختمون سازی، استفاده از" حرکات سمبلیک دست" کدای برای آموزش سلفژ به کودکان و انواع بازی های دیگری برای تعلیم و پرورش در موسیقی کودو وجود دارد که اگر کنترل شده و علمی نباشد ممکن است در آینده به جای سود دهی موجب صدمات بنیادی در پیشرفت هنرجو داشته باشد.

 بعد از این نمونه دوره ها کودکان با پیشنهاد مربی و والدین و نیز توانایی و گرایش خود کودک وارد دوره انتخاب ساز تخصص میشود. نسبت به تونوع ساز و تونع روش تدریس ممکن است کودک  در دوره ارف خود به روش خاصی عادت کرده باشد و ممکن است مربی پس از ورود کودک به دوره تخصصی مجدد از متد قبلی برای پیشرفت هنرجو استفاده کنند. و این موضع یکی از دلایل بنده در چاپ کتاب به صورت سیاه و سفید بوده تا مربی محترم بتواند مانور خود را بر روی کتاب داشته باشد و در صورت استفاده از رنگ آمیزی به عنوان کمک آموزشی متد بتواند از سلیقه ای مختلف استفاده کرده

قطعا مطالبی را که انسان در کودکی آموزش می بینید در بزرگسالی سختتر و با روند کند تری فراموش خواهد کرد بنابراین سعی کنید تا هنرجوی تربیت شده از سمت شما در آینده دچار آسیب های جدی به دلیل اشتباهات دوران تعلیم نشود. بسیار توجه داشته باشید که هنرجوی خردسال ما پس از اتمام دوره مقدماتی نزد ما میتواند وارد دنیا بزرگ تر و تخصصی ساز شود و قطعا تعالیم دوره مقدماتی در آینده ایشان تاثیر گذار خواهد بود. نرم بودن و پذیرا بودن انتقادات و نقطه نظرات همکاران و همراهاان همیشه می تواند از تکرار اشتباهات سهوی ما جلوگیری نماید. درسته که در بحث موسیقی محلی و ایرانی نوازندگان و اساتید بنامی داریم و همانگونه که از یک استاد اصیل غربی نمیشه انتظار و توانایی و تسلط بر ساز ایرانی را داشت همانگونه ما باید این موضوع را بپذیریم که شاید در امر تدریس موسیقی کلاسیک غربی دچار اشکالاتی باشیم و نیاز به بروزرسانی و استفاده از متد های جدید را داشته باشیم.

در پایان چند نکته که بنده از آن در متدهای آموزشی استفاده کرده و نتیجه مثبت گرفتم را خدمت شما عرض میکنم:



در خصوص استفاده از حروف لاتین

 

در خصوص استفاده از رنگ

 

در خصوص استفاده از استیکر

 

در خصوص کلام

با تشکر از اساتید محترم ( فریبرز لاچینی، ناصر نظر، هاتف دوست دار، كاوه الهاميان، سودابه سالم و یادی از شادروان ثمين باغچه بان و دیگر اساتید محترم ) که بنده از مطالب و تجربه ایشان نیز در این مقاله استفاده نمودم.

با تشکر از شما دوست گرامی که زمان گذاشته مطلب فوق را مطالعه فرمودید. استفاده و ترویج این مقاله با ذکر منبع مجاز می باشد.

باشد که کودکان میهنم سهمی در موسیقی جهان داشته باشند.

موفق و پیروز باشید.

 

سعید یحیی زاده / کارشناس موسیقی / کارشناس ارشد روانشناسی بالینی